کتاب صوتی عقاید یک دلقک ، اشک‌ها و لبخندها
کتاب صوتی عقاید یک دلقک اثری جاودان از هاینریش بل می‌باشد. در دنیای پیچیده‌ی ادبیات، بعضی از آثار به رشدی بی‌نظیر و چشم‌گیر دست پیدا می‌کنند. کتاب صوتی عقاید یک دلقک، یکی از کتاب‌هایی‌ست که پس از نوشته شدن توسط هاینریش بل با استقبال بی‌نظیری مواجه شد.
اگر بخواهیم درباره‌ی این کتاب خلاصه بگوییم می‌توان گفت: عقاید یک دلقک، داستان جهان تلخ و انزوگونه‌ی تک تک ماست هر چند که آن را در پشت صورت‌های خندانمان، پنهان کنیم.
در این مقاله از وبلاگ نوار قصد داریم تا سری به کتاب صوتی عقاید یک دلقک بزنیم و ببینیم این کتاب درباره‌ی چیست؟
درباره‌ی کتاب صوتی عقاید یک دلقک
برای آنکه بیشتر با مفاهیم کتاب عقاید یک دلقک آشنا شویم، لازم است که ابتدا، نکاتی کلی درباره‌ی نگارش این کتاب را مرور کنیم.
هاینریش بل “عقاید یک دلقک” را در سال ۱۹۶۳ و در سن چهل و هفت سالگی نوشت. یعنی درست بین دو داستان “بیلیارد در ساعت نه و نیم” و “سیمای زنی در میان جمع”. هرچند دو داستان جنگی دیگری که در این بین نوشت، عموما به عنوان کارهایی سفارشی نادیده گرفته می‌شوند و با استقبال فراوانی روبرو نشده‌اند، اما می‌توان کتاب صوتی عقاید یک دلقک را درست مانند پل ارتباطی در نظر گرفت که دو مضمون عمده کارهای هاینریش بل را به هم پیوند می‌زند: مضمون نسل‌ها و اختلاف بین آنها و مضمون تنهایی شخص در میان انبوه جمعیتی که آشنا به نظر می‌رسند.
کتاب صوتی عقاید یک دلقک، داستان بلندی است که همزمان هم مسأله اختلاف بین نسل‌ها در جامعه را دارد و هم دغدغه فردی را که در برابر اجتماع ، تنها و بی‌پناه می‌ماند؛ دغدغه‌ای که بعدتر مضمون عمده کارهای هاینریش بل شد و در کتاب‌های “سیمای زنی در میان جمع” و “آبروی از دست رفته کاترینا بلوم” به آزادترین شکل روایت خود رسید. در این باره باید گفت: کتاب صوتی عقاید یک دلقک، شاید بهترین، شناخته‌شده‌ترین یا ادبی‌ترین نوشته هاینریش بل نباشد؛ اما از هر نظر مهم‌ترین نوشته‌ی او است. نوشته‌ای که می‌تواند حکم مرامنامه ادبی او را داشته‌باشد انگار هاینریش بل در این کتاب، آخرین و مهم‌ترین حرف‌هایش را با مخاطب می‌زند.
چرا کتاب صوتی عقاید یک دلقک اینقدر محبوب است؟
کتاب صوتی عقاید یک دلقک، گفتگوهای شخصی جوان بیست و هشت ساله‌ای به نام هانس شنیر، با خودش است. بارزترین شاخصه او در طول داستان، شوریدن و عصیان او بر هنجارهای اجتماع به رغم شکستهای متوالی است. او در زندگی خود بارها و بارها شکست می‌خورد و با اینحال بازهم علیه هنجارها و قوانین اجتماعی، شورش می‌کند. هانس فرزند یک خانواده ثروتمند است اما با انتخاب شغل دلقک و از آن مهمتر با ازدواج با دختری به نام ماری، قید بهره بردن از میراث خانواده را می‌زند و از آنها جدا می‌شود. تلخی روایت هانس در این است که ماری، دختری که او به خاطرش به موقعیت خانوادگی‌اش پشت پا زده است، به سادگی و به خاطر علایق مذهبی کاتولیکی ترکش می‌کند تا با فردی کاتولیک‌تر و مذهبی‌تر زندگی کند. به این ترتیب محرومیت عاطفی و محرومیت مادی، بیشترین چیزی‌ست که درطولداستان عقاید یک دلقک از زبان هانس شنیرمی‌شنویم.
هانس در طول داستان وقایع و خاطرات گذشته‌های دورتر و نزدیک‌تر را به یاد می‌آورد. روابط خانوادگی پیش از ازدواج و روابط با ماری محبوب اما بیش از حد مذهبی. گفتگوهای درونی او به مرور زمان و با غلبه بیشتر گرسنگی و فقر، از حالت عادی خارج می‌شوند و گاه به سمت هذیانهایی تب‌آلود یا حتی صحنه‌هایی آمیخته به تخیل پیش می‌روند. علیرغم لحن خشکی که بل برای شخصیتش انتخاب کرده است، روایت دردناک او از آنچه بر او گذشته است باعث می‌شود تا خواننده با همدلی عاطفی تمام داستان را پی بگیرد. هانس شنیر بی‌تردید دلقک غمزده محبوب همه خوانندگانی است که عقاید او را خوانده‌اند.
کتاب صوتی عقاید یک دلقک، شورشی در برابر اجتماع
سهم عمده گفتگوهای درونی و فکری شنیر، درباره‌ی دو نهادی است که همه چیزش را از او گرفته‌اند و او از دست آنها عصبی‌ست: یکی خانواده و دیگری کلیسا. خانواده نیمه‌اشرافی که شغلی مانند دلقکی را دون شأن خود می‌دانند و حتی در رزوگار کنونی که هانس در نهایت فقر دست خود را پیششان دراز می‌کند از یاری او سر باز می‌زنند و کلیسای کاتولیک که به بهانه مذهب تنها دارایی ارزشمند هانس، یعنی معشوق و همسرش را از او می‌دزدد. شنیر اگرچه در نبرد با هر دوی این نهادها شکست خورده‌ی همیشگی‌ست و هیچ‌گاه پیروز نمی‌شود، اما استقلال خود را از هر دو حفظ می‌کند و در برابر هیچ یک پا پس نمی‌کشد.
در داستانهای دیگر هاینریش بل هم می‌توان نشانه‌هایی از همین نبرد را یافت. حقیقت این است که بل این دو نهاد را فارغ از ویژگی‌های سنتی‌شان به عنوان دو نهادی که عملا در دست فاشیسم هیتلری و حزب ناسیونال‌سوسیالیست گذاشتند می‌شناخت. بل که در جوانی ناچار شده بود در جنگ جهانی مشارکت کند و ناخواسته عضو ارتشی باشد که از آن نفرت داشت، همواره جامعه آلمان را مورد نقدهای جدی قرار می‌داد. برای بل جامعه‌ای که روزگاری توانسته بود تمام قد پشت نازیها بایستد نمی‌توانست هرگز قابل اعتماد باشد.
هاینریش بل ، نویسنده‌ای ضد جنگ
شاید به همین دلیل بی اعتمادی او نسبت به جامعه‌ی آلمان، همواره سعی می‌کرد در داستانهایش گوشه‌هایی از اجتماع آلمان را به تصویر بکشد که به عنوان حیات روزمره اجتماع، از آنها غفلت شده بود. سیاستهای روزنامه بیلد در “آبروی از دست رفته کاترینا بلوم” یا کلیسای کاتولیک در “عقاید یک دلقک” دقیقا چنین وجه نمادینی ندارند. عناصری که جامعه‌ای را بازنمایی می‌کنند که اگرچه اهلی به نظر می‌رسد اما در حقیقت هر لحظه آماده است تا به دامان فاشیسم بغلطد. در واقع هاینریش بل متوجه ششده بود که کاربرد عملی مذهب در جامعه‌ی آن دوران به چیزی برای کنترل انسان در راستای اهداف فاشیسم تبدیل شده بود.
به این ترتیب بود که روح زخم خورده از جنگ هاینریش بل در تمامی روزهای زندگی ادبی او جریان یافت. خود او زمانی پس از دریافت جایزه ادبی نوبل به دوستانش گفته بود “ترجیح می‌دادم به جای جایزه کسی این اطمینان را به من می‌داد که آلمان جنگ جهانی بعدی را آغاز نخواهد کرد”
کتاب صوتی عقاید یک دلقک را گوش کنم یا نه؟
برای آنکه از شنیدن کتاب صوتی عقاید یک دلقک لذت ببرید، لازم است کتاب‌خوانی نیمه حرفه‌ای یا حرفه‌ای باشید شیوه‌ی نگارش این کتاب کمی پیچیده است و ممکن است اگر به عنوان اولین کتاب انتخابش کنید، حوصله‌تان را سر ببرد. داشتن دغدغه‌های اجتماعی ونگاه انتقادی نسب به هنجارهای روزمره هم مزیت محسوب می‌شود. کتاب صوتی عقاید یک دلقک از آن کتاب‌هایی‌ست که به تمام علاقه‌مندان فیلم‌های بتمن و عاشقان جوکر پیشنهاد می‌شود.
بخش‌هایی ازکتاب صوتی عقاید یک دلقک
– ماری هنوز برای من نمرده است، به همان قیاس که مادرم در واقع برای من مرده است. من بر خلاف مسیحیان و کاتولیک‌ها معتقدم که زنده‌ها مرده و مرده‌ها زندگی می‌کنند.
– مدت‌هاست که دیگر با کسی درباره‌ی پول و هنر حرف نمی‌زنم. هر وقت که این دو با هم برخورد می‌کنند، یک جای کار لنگ است. هنر را یا گران می‌خرند یا ارزان. در یک سیرک سیار انگلیسی دلقکی را دیدم که کارش بیست برابر و هنرش ده برابر من ارزش داشت، و روزانه کمتر از ده مارک می‌گرفت: اسمش جیمز الیس بود و نزدیک پنجاه سال داشت، و وقتی او را به شام دعوت کردم -غذا عبارت بود از املت گوشت خوک، سالاد و شیرینی سیب- حالش به هم خورد. او در عرض ده سال گذشته این مقدار غذا را در یک وعده نخورده بود. از وقتی جیمز را دیده‌ام دیگر درباره‌ی پول و هنر با کسی حرف نمی‌زنم.
برای دانلود کتاب صوتی عقاید یک دلقک می‌توانید اینجا را کلیک کنید.
نظرات بسته شده است.