سفر به اعماق تاریخ با کتاب صوتی سینوهه

کم پیش می‌آید که به کتابی بربخوریم که در چند نسل متفاوت و در طول سال‌های سال، همچنان از محبوبیت بالایی برخوردار باشد و افراد مختلف در هر رده‌ی سنی و با هر علاقه‌مندی، از آن استقبال کنند. حال اگر این کتاب تاریخی باشد، کار از این هم سخت‌تر می‌شود چرا که معمولا گوش دادن به کتاب‌های صوتی تاریخی کار دشوار‌تری‌ست.

 با توجه به همه‌ی این توضیحات، شاید بتوان کتاب صوتی سینوهه را یک استثنای بزرگ دانست. سینوهه، یک کتاب صوتی تاریخی‌ست. با این حال، به قدری ساده و روان نوشته شده که می‌تواند همه‌ی افراد، از هر گروهی را به خود علاقه‌مند کند. در اینجا می‌خواهیم نگاهی عمیق‌تر به این داستان داشته باشیم و ببینیم چه چیزی این شاهکار را تا این حد ماندگار کرده؟

اولین پاسخ ساده است: مصر! این کلمه به خودی خود، به اندازه‌ی کافی اسرار آمیز است. از مومیایی‌های باند پیچی شده تا پادشاهان و افسانه‌های عجیب و غریب… داستان سینوهه، در همین سرزمین می‌گذرد. کتاب صوتی سینوهه داستان کودکی‌ست که پدر و مادرش او را در سبدی گذاشته و در رودی رها کرده‌اند تا خانواده‌ای جدید پیدا کند.

جریان رود، یا بهتر بگوییم، دست سرنوشت، او را به خانواده‌ی فقیری می‌رساند. خانواده‌ی جدید او، هر چند فقیرند، اما این کودک را با عشق بزرگ می‌کنند و نام او را سینوهه می‌گذارند. سینوهه رشد می‌کند و طبابت می‌آموزد. تا جایی که طبیب فرعون می‌شود. این چند خط شاید به ظاهر کوتاه و ساده بیایند اما باید باور کنیم که نویسنده‌ی داستان، یعنی میکا والتری با همین آغاز ساده شاهکاری بی‌نظیر رقم زده است.

به همین دلیل شاید بتوان کتاب صوتی سینوهه را درخشان‌ترین اثر میکا والتری دانست. میکا والتری در این کتاب به قدری جزئیات روزگار سینوهه را با دقت و ظرافت بیان می‌کند که با شنیدن آن‌ها احساس می‌کنیم ما هم در همان روزگار زندگی می‌کنیم و در بین همان مردم نفس می‌کشیم.

داستان آزادی و بردگی

داستان کتاب صوتی سینوهه، یک داستان تاریخی ساده نیست. سینوهه با هوش خود متوجه چیزهایی می‌شود که خیلی‌ها ممکن است آن‌ها را نادیده بگیرند. در واقع بهتر است بگوییم انگار که سینوهه سال‌ها جلوتر از مردم زمان خود زندگی می‌کند. داستان بردگی، داستان ظلم و ستم و داستان عشق و برابری از جمله موضوعاتی ست که در این کتاب صوتی روایت می شود.

نکته ی جالب درباره ی کتاب صوتی سینوهه این است که در طول داستان، با سفرهای او به اقصی نقاط جهان آشنا می‌شویم و علاوه بر شناخت فرهنگ و آداب کشور مصر، زندگی مردم سایر کشورها را هم می‌شناسیم و بیش از پیش در می‌یابیم که انسان، در هر نقطه از کره‌ی خاکی که باشد، همچنان انسان است و درصدی از دردها و مشکلات او همواره و حتی با گذشت زمان، ثابت باقی می‌ماند.

کتاب صوتی سینوهه، واقعیت یا تخیل؟

سوالی که اغلب مخاطبان بعد از گوش دادن به کتاب صوتی سینوهه دارند این است که داستان این کتاب واقعی‌ست یا تخیلی؟ باید بگوییم که داستان اصلی، یعنی وجود سینوهه به عنوان طبیب مخصوص فرعون، داستانی واقعی‌ست اما نمی‌توان از تخیل میکا والتاری برای پرداختن به جزئیات صرف نظر کرد، با این حال، تمام رخدادها و اتفاقات کتاب بر پایه‌ی اتفاقات واقعی و تاریخی هستند. اما اجازه دهید دوباره به سوال برگردیم. درصد زیادی از افراد با شنیدن این کتاب صوتی، نمی‌توانند تشخیص دهند که داستان واقعا برای سینوهه اتفاق افتاده یا این‌ها حاصل تخیلات نویسنده است و چه چیزی برای یک کتاب، ارزش‌مند تر از این‌که به اندازه‌ای دقیق و با ظرافت نوشته شده باشد که تشخیص واقعیت و تخیل در آن کاری تا این حد سخت باشد.

در بخشی از کتاب سینوهه می‌خوانیم:

انسان آن‌قدر برده قلب خویش است که چشمش را بر روی تمام آن‌چه دلخواهش نیست می‌بندد و آرزوهایش را باور می‌کند. آزاد از طلسم اخناتون مانند پرنده‌ای بودم که از قفس رها شده باشد. خیلی سخت است که انسان مطابق میل دیگری زندگی کند. در اخیتاتون همه مجبور بودند مطابق امیال و نظر فرعون زندگی کنند. برای من به عنوان پزشک فرعون، او یک انسان معمولی به حساب می‌آمد و این بردگی و اطاعت از او برای من سخت تر از مردمی بود که او را خدای خود می‌دانستند. از این‌که می‌توانستم یک بار دیگر به میل خود با چشمانم ببینم، با گوش‌هایم بشنوم و با زبانم حرف بزنم، لذت می‌بردم. این آزادی نه تنها دردناک نیست بلکه مرا متواضع می‌کند و تلخی‌ها را از قلبم دور می‌سازد.

تاریخ از ما چه می‌سازد؟

از خواندن همین جملات کوتاه، نکته‌ی بزرگی را درباره‌ی این کتاب می‌آموزیم و آن‌ هم اندیشه‌ی بزرگ سینوهه و نگاه او به آزادی است. با اینکه سینوهه برای فرعون کار می‌کند، و از آن بالاتر در دوره‌ای‌ از تاریخ قرار دارد که رفتارهایی مانند برده‌داری و ظلم و ستم به طبقه‌ی فقیر جامعه، امری عادی‌ست، اما همواره نگاه انسانی و آزادی خواه خود را حفظ می‌کند. این اصلی‌ترین فایده‌ی مطالعه و تدبر در کتاب‌های تاریخی‌ست: آگاه شدن به اینکه با گذشت زمان و سال‌های بسیار، همچنان مشکل‌های ما انسان‌ها چقدر مشترک است و چه راه حل‌هایی برای آن‌ها داریم.

حتما شما هم تا به حال افرادی را دیده‌اید که علاقه‌ی بسیار شدیدی به مطالعه‌ی کتاب‌های تاریخی دارند. معمولا با دیدن این افراد، این سوال برایمان پیش می‌آید که چه چیز باعث شده که این افراد با این حجم از علاقه مطالبی را که ممکن است از نگاه ما خشک و غیر قابل درک بیاید دنبال کنند؟ جواب‌های بسیاری می‌توان به این پرسش داد اما یکی از بهترین آن‌ها این است که نقطه‌ی شروع بسیار مهم است. اگر کمی خوش‌شانس باشیم و اولین کتابی که در حوزه‌ی جدیدی می‌شنویم کتاب خوبی باشد، آن گاه به مطالعه‌ی کتاب‌های مشابه تشویق می‌شویم. کتاب صوتی سینوهه یک شروع خوب برای آغاز مطالعه‌ی کتاب‌های تاریخی‌ست که بر خلاف حجم زیادش، نمی‌توان آن را زمین گذاشت.