داستان بر دار کردن حسنک وزیر نوشته اردلان ضرغام | احمق مردی که دل در این جهان بندد!

شاید خیلی‌ها هنوز از کتاب ادبیات فارسی دبیرستان‌شان ذکر بر دار کردن حسنک وزیر را به یاد داشته باشند که بر این مردِ نیشابوری چه‌ها رفت و عاقبتش چه شد. داستان بردار کردن حسنک وزیر، شرحِ دشمن‌خویی و توطئه‌گری آدم‌هایی است که قدرت و اختیار پادشاهان و امیران را برای از بین بردن آدم‌هایی به کار می‌گیرند که هم‌چون حسنک وزیر بی‌گناه و بی‌تقصیرند. حسنک وزیر، حسن بن محمد میکالی، آخرین وزیر سلطان محمود غزنوی بود که در بازگشت از سفر حج، به مصر رفت و همین باعث شد تا انگِ «قَرمَطی» بودن را به او بزنند. با این‌همه سلطان محمود از وزیر خویش دفاع کرد اما همین که سلطان محمود مُرد و سلطان مسعود به جای او نشست، اوضاع بر حسنک سخت شد.
شاید همه‌ی ماجرا از خواجه بوسهل زوزنی شروع شده باشد که جاه‌طلبی‌اش خونِ حسنک وزیر را به ناحق ریخت! همین است که پیش از رسیدن به انتهای قصه، می‌فهمیم که نمی‌خواهیم این حکایت به آخر برسد، چون می‌دانیم پیش از تمام شدن این شرحِ غم‌ناک، حسنک خواهد مُرد. ما چطور می‌توانیم شاهدِ کشته شدنِ مردی باشیم که این همه آرام است و بی‌گناه. حتی در همان حال که می‌داند مرگ نزدیک است، به خواجه‌ی بزرگ که به او رو کرد و گفت: «خواجه چون می‌‌باشد و روزگار چگونه می‌گذارد؟» جواب می‌دهد: «جای شکر است».
نه فقط خواننده‌ی امروزی که حتا مردمان آن روزگار که شاهد بر دار کردن حسنک وزیر بوده‌اند نیز به این کار ناخشنود بودند و ناراضی، چنان‌که وقتی آواز دادند که: «سنگ دهید!» هیچ‌کس دست به سنگ نمی‌کرد، و همه زار زار می‌‌گریستند، خاصّه نشابوریان. با این‌همه «قضا در کمین بود، کار خویش می‌کرد». و بیهقی که شرحِ تاریخ را نوشته است بهتر از تمام خوانندگانِ این حکایت می‌داند که عاقبتِ بدکاران چه خواهد شد. چنان‌که در بخشی از حکایتش می‌نویسد: «او رفت و این قوم که این مکر ساخته بودند نیز برفتند، رحمه‌الله علیهم. و این افسانه‌ای است بسیار با عبرت و این همه اسباب منازعت و مکاوحت، از بهر حُطام دنیا، به یک سوی نهادند. احمق مردی که دل در این جهان بندد، که نعمتی بدهد و زشت باز ستاند».
خواندن این حکایت تاریخی با همه‌ی تلخی‌‌هایش، لذت‌بخش است و این لذت وقتی دو چندان می‌شود که به جای خوانش متن، به نسخه‌ی صوتی آن گوش بسپارید. که نه تنها با شکل صحیح عبارات و کلمات آن آشنا می‌شوید که با صدای گیرای راوی گویی به دوران غزنوی بازمی‌گردید و با ابوالفضل بیهقی در تمام لحظات این ماجرا همراه می‌شوید.

کتاب صوتی بر دار کردن حسنک وزیر را از سایت نوار دانلود کنید.