هانریش بُل ؛ کسی که تا به آخر انسان باقی ماند

هاینریش تئودور بل (1985-1917)، نویسنده آلمانی و برنده جایزه نوبل ادبی است. او در بیشتر داستان‌هایش به جنگ و آثار پس از جنگ می‌پردازد.

در این مقاله با نوار همراه شوید تا هاینریش بل و بهترین آثارش را به طور کامل بشناسید!

سبک نویسندگی هاینریش بل

منتقدین دنیای ادبیات، همیشه بر مواضع اخلاقی محکم این نویسنده تأکید داشته‌اند؛ اخلاقیاتی که از فلسفه‌ی شخصیِ انسان‌دوستانه و حمایت او از ستم‌دیدگان جامعه، ناشی می‌شد.

آثار اولیه‌ی بل بر تاثیر حکومت نازی بر مردم عادی، به خصوص سربازهایی مثل خودش، تمرکز دارد؛ مردمی که رویدادهایی ورای کنترل آن‌ها، افسار زندگی شان را به دست داشت.

به عنوان مثال: او در کتاب ” قطار به موقع رسید”،  داستان به یاد ماندنی سربازی را روایت می‌کند که به گونه‌ای از چگونگی مرگ خود آگاه شده اما منفعلانه منتظر انتقال خود به جبهه های شرقی جنگ است.

بل با نوشتن این اثر به شکلی هنرمندانه بر ترس، پوچی و احقمانه بودن جنگ تأکید دارد. او به عنوان نویسنده ای تأثیرگذار، با خشم و سرزنش نسبت به جنگ واکنش نشان می‌داد.

بل همزمان با فاش کردن نقش نهادهایی مورد احترام نزد مردم، مانند کلیسای کاتولیک، در موفقیت سیاسی هیتلر، به عواقب مصیبت بار سیاست های حکومت نازی می پردازد.

ویلهلم جوهانز شوارز، نویسنده ی آلمانی، در مورد بل می‌گوید:

«نظر کلی و اصلی بل در مورد جنگ با انزجار و آزردگی همراه است. او تنها از ملالت ها، پلیدی ها و بی معنی بودن جنگ سخن می گوید و آن را بی ثمر و بی نتیجه می داند.»

هاینریش بل ؛ نویسنده‌ای که پاسدار انسانیت بود

 رمان‌های هاینریش بل در دهه‌ی 1950 در آلمان پس از جنگ روایت می‌شوند. رمان‌هایی همچون «و حتی یک کلمه هم نگفت» و «خانه‌ی بی‌حفاظ»  به زندگی و مشکلات مردم آلمان پس از پایان جنگ پرداخته و با ارائه‌ی داستان‌هایی بسیار نزدیک به واقعیت و قابل همذات پنداری، نقش ویژه ای در تثبیت جایگاه بل به عنوان یکی از بزرگترین داستان سرایان زمان خود داشتند.

رمان‌های بل در خلال دهه‌های 1950 و 1960 میلادی، به تلاش آلمانی‌ها برای ساختن هویتی جدید و رهایی از خاطرات تلخ و جهنمی سال‌های جنگ جهانی دوم می پردازد.
او در این سال‌ها همانند آثار اولیه‌اش، از منظری شخصی به سوژه‌های خود نزدیک می‌شود.

او که همیشه مشاهده‌گری تیزبین و هوشمند بوده، در این سال‌ها با بی‌رحمی تمام و بدون تعارف، پرده از بی‌اخلاقی، فراموشی تاریخ، درنده‌خویی، بی‌تفاوتی نسبت به ارزش‌های انسانی و مصرف‌گرایی عوامانه‌ی جامعه‌ای برمی‌دارد که برای فراموش کردن گذشته‌ای کابوس‌وار، به ماتریالیسم و پول‌پرستی پناه برده آورده است.

نثر هاینریش بل چگونه است؟

بل به خاطر توانایی‌اش در انتقال احساسات و عقاید خود در قالب نثری ساده، موجز و البته تأثیرگذار، مورد تحسین و تمجید منتقدین ادبی قرار گرفته است. علاوه بر این، برخی مفسرین، سبک نگارش بل را به عنوان اعتراضی آگاهانه به پیچیدگی ساختار در آثار ادبی کلاسیک آلمان بر شمرده‌اند و آثار او را با ارنست همینگوی مقایسه کرده‌اند؛ گفتنی است که خود بل هم از همینگوی به عنوان نویسنده ای تأثیرگذار بر آثار خود نام برده است.

شفافیت و رک‌گویی نثر بل در به تصویر کشیدن پوچی و معناباختگی حاضر در زندگی روزمره، در مجموعه داستان‌های کوتاه این نویسنده کاملا مشهود است.

منتقدین سراسر جهان هیچ وقت به صورت یکپارچه از آثار بل حمایت نکردند، حتی آن دسته از منتقدینی که داستان‌های او را در زمره‌ی بهترین آثار ادبی در اواسط قرن بیستم طبقه‌بندی می‌کردند.
این موضوع که احساس‌گرایی و آرمان‌گرایی در آثار او حکمفرما هستند، مسئله‌ای است که برخی منتقدین، آن را نقطه ضعف آثار این نویسنده قلمداد کرده‌اند.

با این حال، شواهد نشان می‌دهد که نقطه ضعف‌های جزئی موجود در آثار بل، تأثیری در محبوبیت او نزد اقشار مختلف جامعه نداشته است. بل را می‌توان در کنار دو نویسنده‌ی مورد علاقه‌ی خودش داستایوفسکی و تولستوی قرار داد.
بل همانند  این دو نویسنده‌ی بزرگ، آثاری فوق‌العاده خواندنی، جذاب و آکنده از مسائل اخلاقی ریز و درشت خلق کرده است.

آثار هاینریش بل را بشناسیم!

از آثار داستانی معروف هاینریش بل می‌توان به قطار به موقع رسید(1949)، گوسفندان سیاه(1951)، آدم،کجابودی؟(1951)، نان سال‌های جوانی(1955)، بیلیارد در ساعت نه و نیم(1959)، عقاید یک دلقک(1963)، سیمای زنی در کیان جمع(1971)، آبروی از دست رفته کاترینا بلوم(1974)، زنان در چشم انداز رودخانه( 1985) و… اشاره کرد.

1. کتاب صوتی عقاید یک دلقک؛ مشهورترین دلقک دنیا

کتاب صوتی عقاید یک دلقک، نوشته‌ی هاینریش بل، روایت زندگی «هانس شنیر»، فردی از یک خانواده متمول با طرز فکری منحصر است. هانس خانه پدری را به خاطر تفاوت در نوع نگرش به زندگی و مذهب ترک گفته و به عنوان یک دلقک مشغول به کار است.

رمان عقاید یک دلقک یک درام رئال و غم‌انگیز و برنده جایزه نوبل ادبیات ۱۹۷۲ و گئورگ بوخنر ۱۹۶۷ است.

این رمان بعد از انتشار در سال ۱۹۶۳ به دلیل ماهیت انتقادی محتوایش و به خاطر نگاه منفی آن به کلیسای کاتولیک و دیدگاه آزاداندیش «هاینریش بُل»، نویسنده آلمانی‌اش، راجع به مذهب و مسائل اجتماعی، خشم محافظه‌کاران را در آلمان برانگیخت و باعث درگرفتن بحث و جدل در مطبوعات فراوان گشت.

عقاید یک دلقک، به دلیل مضمون عاشقانه، نام جذاب و فضای نوستالژیک و عاطفی‌اش، شهرت بیشتری پیدا کرده است. او که اعتقاد زیادی به کوتاه‌نویسی داشت و به باور اکثر نویسندگان آلمانی‌ زبان، برجسته‌ترین نویسنده آلمان در قرن بیستم بوده است.

• شاید به خواند این مقاله نیز علاقه‌مند باشید!

کتاب صوتی عقاید یک دلقک؛ اشک‌ها و لبخندها

2. کتاب صوتی نان سال های جوانی؛ نان رنج‌های انسانی

کتاب صوتی نان سال‌های جوانی نوشته‌ی نویسنده‌ی آلمانی هاینریش بل روایت مردی است که در تمامی دوران نوجوانی و قسمتی از جوانیش در پی یافتن نان است. توصیفات این کتاب به حدی دلنشین است که لحظه ای از شنیدن آن خسته نخواهید شد.

این کتاب صوتی، شرح سختی‏‌های زندگیِ جوانی است که دوران سرزندگی و شادابی خود را به نان درآوردن و گریختن از گرسنگی می‏‌گذراند. فکر و ذکر مداوم او، «نان» است و تامین نیازهای اولیه، بر تمام اندیشه‌‏هایش، سایه افکنده است.

داستان کتاب صوتی نان سال‌های جوانی، در رابطه با مرد جوانی است که از روستای خود به شهر آمده امرار معاش می‌کند، وی تعمیرکار ماشین‌های لباس‌شوئی است او که درگذشته بسیار با غم نان و قحطی و گرسنگی مواجه بوده است امروز با درآمدی که دارد روزگار متوسطی را می‌گذراند و با دختر آقای ویک‌بر شخصی که درواقع کارفرمای اوست قصد ازدواج دارد.

 همه چیز از یک آینده روشن حکایت می‌کند اما با ورود دختری به نام هدویگ که از روستای مرد جوان به قصد معلم شدن به شهر می‌آید و مسئولیت پیدا کردن مسکنش با اوست همه چیز به هم می‌ریزد و دیوانه‌وار عاشق دختر می‌شود.

3. کتاب صوتی فرشته سکوت کرد؛ داستان سربازی نجات یافته از جنگ

کتاب صوتی «فرشته سکوت کرد» اثر هاینریش بل، نویسنده‏‌ی نامدار آلمانی و برنده‌ی جایزه‏‌ی نوبل ادبی است. این کتاب نخستین‌‏بار در سال 1992 میلادی و پس از درگذشت بل، در آلمان به‏‌چاپ رسید.
رمان «فرشته سکوت کرد» که نخستین رمان بل به‏‌حساب می‏‌آید، روایت‌گر زندگی پس از پایان جنگ جهانی دوم است. شخصیت اصلی داستان، هانس، سرباز ساده‌‏ای است که سرانجام، از چنگال مرگبار جنگ گریخته و به‌‏دنبال لقمه‏‌ای نان و سرپناهی برای استراحت است
رمان صوتی فرشته سکوت کرد، به شرح فضای تاریک شهری جنگ‏‌ز‌ده و ویران‏‌شده، و مردمانی می‌‏پردازد که با سختی‌‏های پس از جنگ، دست ‏و پنجه نرم می‌‏کنند.

هاینریش بل، این کتاب را در نقد کم‌رنگ شدن بعد انسانی زندگی در آلمان بعد از جنگ جهانی دوم نوشته است. آثار روانی بعد از جنگ جهانی دوم چنان قدرت‌مند بود که کتاب‌های زیادی در این مورد نوشته شدند. مشکلاتی مانند افسردگی، رخوت، غم، خشم، و فراموشی اخلاقیات تعدادی از مشکلات روانی‌ای بودند که بعد از جنگ جهانی دوم گریبان‌گیر مردم آلمان شد. جامعه‌شناسان، فیلسوفان و روانشناسان بسیاری بعد از این اتفاق به دنبال راه حلی برای این مشکلات بودند.

4. کتاب صوتی سفرهای بسیار به هایدلبرگ؛ داستان‌های کوتاه شنیدنی از هاینریش بل

کتاب صوتی سفرهای بسیار به هایدلبرگ عنوان یکی از مجموعه‌داستان‌های هاینریش بل است. تعدادی از این داستان‌ها اولین‌بار در مجلات آمریکایی انتشار یافته‌اند و حالا به‌صورت مجله‌ای مستقل گردآوری و ترجمه شده‌اند.

کتاب صوتی سفرهای بسیار به هایدلبرگ مجموعه‌داستان‌های هاینریش بل است. بخشی از این داستان‌ها اولین‌بار در مجلات آمریکایی منتشر شدند و در این کتاب به شکل مستقل گردآوری و ترجمه شده‌اند.

جنگ اثر خویش را بر تک‌تک داستان‌های باقی‌مانده در این مجموعه گذاشته است؛ از صحنه‌های نبرد گرفته تا فقر و فلاکت پس از جنگ و از تخریب ابلهانه تا محو و نابودی عشق.

شخصیت‌های این مجموعه‌داستانی کوتاه و خواندنی، قهرمانانی هستند که در ویرانه‌های آلمان بعد از جنگ، زندگی را جست و جو می‌کنند. این کتاب روایت آدم‌هایی است که جنگ از آن‌ها موجودات متفاوتی ساخته است.

شما می‌توانید این کتاب های صوتی را از سایت یا اپلیکیشن نوار دریافت کنید!