چند خطی درباره ادبیات ترکیه
تاریخ و ادبیات هر ملتی نشان‌دهنده‌ی گذشته هر ملت، براساس یافته‌ها، آموخته‌ها و فرهنگ و تمدن آن ملت است. ادبیات ترکیه ، بهترین و والاترین نمونه‌های داستانی را در خود دارد.
ادبیات شفاهی ترکیه، بسیار پربارتر و غنی‌تر و باشکوه‌تر از ادبیات نوشتاری آن است و شاید قبل از هزاران سال که ادبیات ترکی به سبک نوشتاری درآمد؛ ادبیات شفاهی در بین ترکان دارای عظمت پرباری بوده است.
ادبیات تُرکی، به آثار ادبی شفاهی و مکتوب پدید آمده به لهجه‌های مختلف زبان ترکی در میان اقوام و ملل متکلم به آن‌ها اطلاق می‌شود.
بسیاری از کسانی که با ادبیات ترکیه آشنا شده‌اند، این آشنایی را با ناظم حکمت و اورهان پاموک به دست آورده‌اند.
ناظم حکمت شاعر و اورهان پاموک نویسنده، بارها و بارها خوانندگان خود را تا فضای شهر استانبول، پیاده‌روها، کافه‌ها و سواحل کشانده‌اند و دل‌هایشان را دیگر باز پس نداده‌اند.
هرچند درباره‌ی این دو ادیب جای هیچ گونه سخن تردیدآمیز نیست اما انصاف هم نیست که ادبیات غنی کشور ترکیه را محدود به همین دو تن بدانیم.
در این مقاله با وبلاگ نوار همراه باشید تا با بهترین رمان های ترکی آشنا شوید.
کتاب صوتی خون حرف نمی‌زند؛روایتی از تسلط نظام سرمایه‌داری بر ترکیه
کتاب صوتی خون حرف نمی‌زند، نوشته‌ی ناظم حکمت؛ شاعر و نویسنده ترک زبان است.
این اثر بسیار شنیدنی، یکی از رمان‌های سه‌گانه این نویسنده است.
ناظم حکمت(1963-1902)، یکی از مشهورترین و برجسته‌ترین شاعران، نویسندگان و نمایش‌نامه نویسان لهستانی تبار ترکیه به شمار می‌رود. از نظر بسیاری از منتقدان، این نویسنده در سادگی و روانی اشعارش از مایاکوفسکی تاثیر پذیرفته است.
کتاب خون حرف نمی‌زند رمانی واقع گراست. داستانی دربرگیرنده خیانت‌ها، دوستی‌ها و دشمنی‌هاست.
به عبارتی می‌توان گفت که کتاب مذکور روایت گر دو نسل مختلف از اهالی استانبول است. درونمایه این رمان برخاسته از نوعی تفکر دیالکتیکی است و به نوعی بیان‌کننده شرایط سیاسی، اقتصادی، اجتماعی استانبول است.
خون حرف نمی‌زند یکی از بهترین رمان های ترکی در ادبیات ترکیه محسوب می‌شود.
کتاب صوتی محمود و نگار؛داستان دو دلداده از دو حزب مخالف![پوستر کتاب صوتی محمود و نگار با کیفیت بالا]()
کتاب صوتی محمود و نگار، گزیده‌ای از بهترین داستان‌های طنز مَحمَت نُصرَت معروف به عَزیز نَسین، نویسنده‌ی ترک است.
این داستان صوتی، با درونمایه طنز در کشاکش یک داستان عاشقانه در ۱۸ فصل، به بیان موضوعات اجتماعی و فرهنگی می‌پردازد.
عزیر نسین (1995-1915)، نویسنده‌ی ترک زبان است که با استفاده از طنز آثار خود را می‌نویسد. او به نوعی در آثارش با نگاهی انتقادی به بررسی شرایط حاکم در جامعه می‌پردازد.
از ویژگی‌های آثار عزیر نسین می‌توان به اغراق، طنزِ بی‌محابا، سخنان پرمغز و درعین‌حال با به‌کارگیری قلم ساده، اشاره کرد که بدین وسیله مخاطب را دنبال خودش می‌کشاند.
عزیز نسین یک جمله معروف در مورد طنز دارد: «طنز زمانی معنای صحیح طنز را در ذهن خواننده القا می‌کند که به نفع مردم نوشته‌شده باشد در غیر این صورت فکاهی است که برای گذران وقت خوانده می‌شود.»
کتاب صوتی نام من سرخ؛ برنده جایزه نوبل ادبیات
کتاب صوتی نام من سرخ، نوشته‌ی اورهان پاموک، برنده جایزه نوبل ادبیات سال 2006، به روایت تاریخ ترکیه در زمان امپراتوری عثمانی و نقاط مشترک تاریخ ایران و ترکیه می‌پردازد.
این کتاب صوتی دارای پنجاه و نه فصل است و از آن‌جا آغاز می‌شود که پادشاه عثمانی هنرمندان کشورش را فرا خوانده و از آن‌ها می‌خواهد که گرد هم آیند و فتوحات و افتخاراتش را در قالب یک کتاب به تصویر بکشند.
اما شرط آن است که سبک تصویرگری‌هایشان به سبک نقاشان ونیزی باشد و به همین دلیل کار این هنرمندان دشوار است.
به گفته اورهان پاموک کتاب نام من سرخ متاثر از کتاب‌های کافکا، پروست، اکو و جویس نوشته‌شده است.
در این رمان، نویسنده، هنرمندان عثمانی و ایرانی، دیدگاه آنان و طرز نگاهشان نسبت به جهان را به تصویر کشیده و به گنجینه‌ای از ادبیات فارسی از نظامی تا فردوسی اشاره کرده است.
او در میان فضایی جنایی، هنری و عاشقانه داستان رمان را پیش می‌برد و خواننده را در کوچه و خیابان‌های استانبول با خود همراه می‌کند.
اورهان پاموک (1952 تا کنون)، پس از نگارش این کتاب بسیار خواندنی، داستان‌سرایی در میان شهر زادگاهش را ادامه داد و به عنوان روایتگر شهر استانبول معروف شد.
او با نثری پرکشش خاطرات شهر استانبول از زمان عثمانی تا حال را روایت می‌کند و دیگر شاخه‌های هنر ازجمله نقاشی و مینیاتور را با ادبیات گره می‌زند.
اورهان پاموک اولین ترک‌زبانی است که موفق به دریافت جایزه نوبل ادبیات برای ترکیه شد.
کتاب صوتی باب اسرار؛ داستانی معمایی در فضایی عارفانه
کتاب صوتی باب اسرار، نوشته‌ی احمد امید، اثری بسیار شنیدنی است که زندگی شمس و مولانا را از دریچه‌ای متفاوت شرح می‌دهد و شما را با دنیای پر رمز و راز تصوف و عرفان آشنا می‌کند.
این کتاب برای نخستین بار در سال 2008 در ترکیه منتشر شد. فضای داستان، فضایی کاملا معمایی و ماجراجویانه است.
نام شخصیت اصلی داستان کارن است که در لندن زندگی می‌کند.
پدر او یکی از عاشقان و شیفتگان مولانا بود که کارن را نیز از کودکی با عرفان و تصوف مولانا آشنا کرد، پس از اینکه پدرش آن‌ها را ترک می‌کند، این دوری موجب بیزاری و نفرت کارن از تصوف می‌شود.
اما در طول سفری که دارد سعی می‌کند اطلاعات جدیدی راجه به شمس، مولانا، کشته شدن شمس و… به دست بیاورد و پرده از راز بزرگی بردارد. این کتاب درونمایه ماجراجویانه دارد و با داستانی عرفانی و روایی شما را همسفر می‌کند.
احمد امید، نویسنده این اثر ارزشمند بیشتر به خاطر داستان‌های جنایی‌اش شهرت دارد. او این رمان را با تصوف درآمیخته و اثری در خور توجه خلق کرده است.
کتاب صوتی سه دختر حوا؛ اثری دیگر از نویسنده ملت عشق
کتاب صوتی سه دختر حوا، نوشته‌ی الیف شافاک، نویسنده‌ی زن بسیار توانا در ادبیات ترکیه امروز است.
از این نویسنده‌ی چیره دست آثار دیگری چون کتاب صوتی ملت عشق، کتاب صوتی بعد از عشق، شمس پاره و …. نیز به چاپ رسیده است.
این کتاب داستان سه دختر با نام‌های پری، مونا و شیرین را روایت می‌کند که با روحیات و افکار متفاوت از نقاط مختلف خاورمیانه هنگام تحصیل در دانشگاه آکسفورد با هم آشنا می‌شوند.
این داستان از زبان راوی سوم شخص روایت می‌شود و پری نقش اصلی داستان را ایفا می‌کند که بر سر دو راهی و جدال باورها و اعتقاداتش با عشق قرار گرفته است و نمی‌داند چطور راه درست را انتخاب کند.
کتاب سه دختر حوا، به واکاوی جنبه‌های مختلف روان‌شناختی و جامعه‌شناختی زندگی این سه دختر می‌پردازد.
الیف شافاک(1971 تا کنون )، تنها یک نویسنده نیست بلکه اینک یک فعال سیاسی نیز هست. مقالات او در نشریات بزرگ و برجسته نظیر گاردین، ایندیپندنت و نیویورک تایمز چاپ می شود.
او در کتاب های خود از جمله ملت عشق روایتگر فرهنگ های گوناگون ادبی، تاریخ، مکاتب فلسفی، و باورهای عرفانی مختلف است.
شیر تلخ نیز یکی دیگر از آثار الیف شافاک، از بهترین ادیبان ترکیه است.
- شاید به مطالعه این مطلب علاقه‌مند باشید.