همه چیز درباره‌ی کتاب تاریخی دو قرن سکوت

کتاب دو قرن سکوت اثر استاد عبدالحسین زرین‌کوب، یکی از معروف‌ترین کتاب‌های تاریخی ایرانی است. در این اثر با ارزش استاد زرین‌کوب، درباره اثرات و تغییرات دائمی بزرگی که بر روی ادبیات، زبان، فرهنگ و جامعه‌ی پارس در طول دو قرن پس از غلبه اعراب بر ایران اتفاق افتاد، ارائه می‌دهد.

در این مقاله از نوار با ما همراه باشید تا به طور مفصل به بررسی این اثر گرانقدر بپردازیم.

موضوع کتاب دو قرن سکوت چیست؟

کتاب دو قرن سکوت درباره اتفاقات و شرایط تاریخی دو قرن سرزمین پارس (ایران) پس از غلبه‌ی اسلام در قرن هفتم میلادی است.

 این کتاب تاریخی، وقایع را از حمله‌ی اعراب تا تشکیل سلسله‌ی طاهریان در بر می‌گیرد.

دکتر زرین‌کوب، بحث مفصلی درباره‌ی اثرات و تغییرات دائمی بزرگ بر ادبیات، زبان، فرهنگ و جامعه‌ی پارس در طول دو قرن پس از غلبه اسلام بر ایران، ارائه می‌دهد.

زرین‌کوب، چگونگی پیروی از اسلام/اعراب از نظر اجتماعی، فرهنگی، و سیاسی توسط پارسیان، در تقریبا دو قرن سکوت را مطرح می‌کند.

چند خطی درباره دکتر عبدالحسین زرین کوب

عبدالحسین زرین کوب (1378-1301) بروجرد؛ نویسنده، محقق، منتقد ادبی، تاریخ نگار و مترجم ایرانی است.

دکتر زرین کوب، شخصیتی ممتاز و طراز اول در حوزه‌ی فرهنگ و ادب و تاریخ و دین است که آثار او به‌ عنوان مرجع عمده در مطالعات تصوف و مولوی‌شناسی شناخته می‌شود.

وی از تاریخ‌نگاران برجسته‌ی ایران است و آثار معروفی در تاریخ ایران و نیز تاریخ اسلام دارد. این آثار به‌ دلیل بیان ادبی و حماسی تاریخ از آثار پر فروش های کتاب در میان ایرانیان هستند.

تالیفات دکتر زرین کوب

زرین کوب به عنوان ادیب و مورخ در حوزه‌های مختلف تاریخ، فرهنگ و اندیشه تالیفات زیادی از خود به یادگار گذاشته است که از معروف‌ترین آن‌ها می توان به آثار زیر اشاره کرد:

با کاروان حله، شعر بى دروغ شعر بى نقاب، از کوچه رندان، سیرى در شعر فارسى، سر نى، بحر در کوزه، پله پله تا ملاقات خدا، پیر گنجه در جست‌وجوى ناکجاآباد، از نى‌نامه (برگزیده مثنوى معنوى)، تاریخ مردم ایران (دو جلد)، روزگاران دیگر، ارزش میراث صوفیه، فرار از مدرسه، جست‌وجو در تصوف ایران، دنباله‌ی جست‌وجو در تصوف مردم ایران و…

پیشینه‌ی کتاب دو قرن سکوت

مرحوم دکتر عبدالحسین زرین کوب دو قرن سکوت را در سال ۱۳۳۰ برای اولین بار به چاپ رساند.
این اثر که به بررسی سرگذشت حوادث و اوضاع تاریخی ایران در دو قرن اول اسلام می پردازد، بر اساس دیدگاه باستان‌گرایی و برتری ایران قبل از اسلام تالیف شده و از نظر تاریخی، ایراداتی اساسی دارد که مولف در مقدمه چاپ های بعدی کتاب آن گوشزد نموده است.

نویسنده، خود اعتراف می‌کند که با توجه به شور جوانی که در دوران نگاشتن این کتاب با او همراه بوده است، در بسیاری از مسائل مغرضانه نویسندگی کرده است.

 لذا در چاپ دوم این کتاب دکتر عبدالحسین زرین کوب به انجام تصحیحاتی در راستای صحت بخشیدن هرچه بیشتر به اثرش دست زد.

فضای زمانی و فکری نویسنده

نویسنده در زمان و شرایطی به تالیف کتاب مذکور می‌پردازد که غرب‌زدگی، حمله به اسلام و تقدیس ایران باستان، دو پایه‌ی سیاست فرهنگی عصر پهلوی بود که توسط روشنفکران سکولار انجام می‌گرفت.

دکتر زرین‌کوب در مقدمه‌ی چاپ دوم کتاب می‌نویسد: “در تجدید نظری که در این کتاب، برای چاپ تازه‌ای کردم، ترتیب و شیوه‌ی کتاب اول را بر هم زدم و کاری دیگر پیش گرفتم.”

از آنچه سخن‌شناسان و خرده‌گیران، در باب چاپ سابق گفته بودند، هر چه را وارد دیدم به منت پذیرفتم و در آن نظر کردم. در جایی که سخن از حقیقت جویی است چه ضرورت دارد که من بیهوده از آنچه سابق به خطا پنداشته‌ام دفاع کنم و عبث لجاج و عناد ناروا ورزم؟”

نقد استاد مطهری بر کتاب دو قرن سکوت

از جمله معروفترین آثار استاد مطهری که همچنان مورد استناد و بحث قرار دارد، کتاب خدمات متقابل ایران و اسلام است. دکتر مطهری در بخشی از این کتاب،  نقدی بر مطالب دو قرن سکوت دارند.

نقدی که بیشتر نگاه زرین کوب به چگونگی ورود اسلام به ایران را در برمی گیرد.

در آن زمان و پس آن بسیاری تلاش کردند تا این دو متفکر بزرگ را در مقابل یکدیگر قرار دهند و تضاد آن‌ها در برخی مطالب کتاب را به مخالفتی گسترده‌تر بکشانند، اما شواهد نشان دهنده آن است که این نقد تنها گفتگوی و بحث دو عالم تاریخ و فلسفه با یکدیگر بوده است.

پاسخ دکتر زرین کوب به استاد مطهری در باب نقد کتاب

دکتر زرین کوب در پاسخ به انتقادات مطهری و هم‌فکران او کتاب «کارنامه اسلام» را در سال ۱۳۴۸ تألیف کرد.

منتقدان بعضی از گفته‌های این دو کتاب را مغایر با هم یافته‌اند، و این دو اثر را دو قطب متقابل حیاتِ فکری یک پژوهشگر یافته‌اند که یکی در دوران جوانی و یکی در روزگار میان‌سالی نویسنده تألیف شده‌اند.

همچنین گروهی به‌عنوان کتاب «دو قرن سکوت» خرده گرفتند. که چرا به دویست سال مبارزات پرجوش‌وخروش ایرانیان عنوان «سکوت» داده‌شده است.

 جواب دکتر زرین‌کوب به این دسته چنین بود که:

“در این دو قرن، زبان ایرانی خاموش شده بود و ایرانیان جز به زبان شمشیر سخن نمی‌گفتند، و تنها پس ‌از این دوران و بازگشت عزت‌نفس و غرور ملی به بطن جامعه ایرانی است که ادبیات و فرهنگ از نو آغاز می‌شود و رشد و بالش خیره‌کننده‌ای را که در قرن‌های بعدی جهانیان را خیره می‌کند؛ آغاز می‌گردد.”

کتاب صوتی دو قرن سکوت

کتاب صوتی دو قرن سکوت از منابع ارزشمند فارسی برای مطالعه وضعیت فرهنگی اعراب پیش از اسلام و وضعیت سیاسی و فرهنگی مردم ایران در دو قرن اول هجری به شمار می‌آید.

زرین کوب تاریخ را در دوره ای از میهن پرستی ایرانی نوشت و متن آن به عنوان منبع اصلی تاریخ ایران شناخته شده است.

تاریخ به منزله‌ی مطالعه‌ی گذشته است.

کتاب دو قرن سکوت، با نثر روان و ادبیات خاص خود، که مخصوص قلم کم‌نظیر زرین‌کوب است، میان آثار تاریخی جایگاه ویژه‌ای دارد. نگاه متفاوت زرین‌کوب به این بخش از تاریخ ایران می‌تواند برای هر علاقه‌مند به تاریخ، بسیار جذاب و مفید باشد و دید متفاوتی از تاریخ ایران به او بدهد.

شما می‌توانید کتاب صوتی دو قرن سکوت را با صدای سعید اسلام‌زاده از سایت یا اپلیکیشن نوار دریافت کنید.

• شاید به خواندن این مطلب علاقه‌مند باشید.

بهترین کتاب های تاریخی که هر علاقه‌مند به تاریخ باید بخواند!