برترین نویسندگان معاصر ایرانی چه کسانی هستند؟
ادبیات فارسی پیشینه‌ای دیرین دارد و گستره‌ی آن در گذشته حتی از مرزهای امروزی کشور بسی فراتر رفته بود. اما این حقیقتی انکارناپذیر است که ادبیات معاصر ما در مقایسه با تاثیر و نفوذ برخی از ملل‌ها و فرهنگ‌های دیگر جایگاه مطلوبی ندارد. با این همه از میان نویسندگان معاصر ایرانی هستند نام‌هایی که در زمینه‌ی رمان و داستان کوتاه خوش درخشیدند و بر سایر آثار دوران بعد از خود تاثیر فراوان گذاشتند.
در این مقاله از نوار با ما همراه باشید تا به معرفی 10 تن از برترین نویسندگان معاصر ایرانی بپردازیم اما پیش از آن، پیشنهاد ما مطالعه‌ی مقاله‌ی تاریخچه رمان فارسی در همین وبلاگ است.
1- محمدعلی جمالزاده
سیدمحمدعلی موسوی جمالزاده اصفهانی (1376-1270)، از برترین نویسندگان معاصر ایرانی اهل اصفهان بود.
او نخستین مجموعه‌ی داستان‌های کوتاه ایرانی را با عنوان یکی بود یکی نبود در سال 1300 در برلین منتشر کرد.
جمالزاده، در سال 1965 جایزه نوبل ادبیات را کسب کرد. داستان‌های وی انتقادی (از وضع زمانه)، ساده، طنزآمیز و آکنده از ضرب‌المثل‌ها و اصطلاحات عامیانه است.
همچنین از او به عنوان یکی از بنیانگذاران اصلی ادبیات داستانی معاصر فارسی یاد می‌شود. داستان کوتاه «فارسی شکر است» که در کتاب یکی بود یکی نبود او چاپ شده است به عنوان نخستین داستان کوتاه فارسی به شیوه‌ی غربی به شمار می‌آورند.
جمالزاده در مقدمه کتاب خود بیان می‌کند که کاربرد ادبیات جدید نخست بازتاب فرهنگ عامه و سپس انعکاس مسایل و واقعیت‌های اجتماعی است.
آثار محمدعلی جمالزاده عبارتنداز: سر و ته یه کرباس، دارالمجانین زمین، ارباب، دهقان، صندوقچه اسرار، تلخ و شیرین، راه آب نامه، قصه های کوتاه برای بچه های ریش دار، قصه ما به سر رسید و…
کتاب صوتی کباب غاز، از آثار داستانی کوتاه و مشهور محمدعلی جمالزاده است که می‌توانید این داستان کوتاه و شیرین را رایگان از سایت یا اپلیکیشن نوار دریافت کنید.
2- صادق هدایت
صادق هدایت (1330-1281)، مترجم و یکی از نویسندگان روشنفکر معاصر ایرانی در پاریس بود. او در ردیف محمدعلی جمالزاده و صادق چوبک، از پدران داستان‌نویسی نوین ایرانی به شمار می‌رود.
هدایت در فاصله سال‌های ۱۳۱۰ تا ۱۳۱۴ خورشیدی ده‌ها داستان کوتاه نوشت و به چاپ رساند تا اینکه در ۱۳۱۵ خورشیدی به همراه دوست خود علی شیرازپور پرتو معروف به شین پرتو به هند رفت و شروع به یادگیری زبان پهلوی کرد.
بوف کور مهمترین اثر داستانی مدرن ایران است و آنچه موجب شهرت جهانی هدایت شد، همین کتاب بود که به زبان‌های مختلف از جمله انگلیسی و فرانسه ترجمه شد.
هدایت یکی از معدود نویسندگان معاصر ایرانی محسوب می‌شود که با تکیه بر فرهنگ و تاریخ ایران به ویژه خرد ایرانی، خاستگاه ایرانی بودن خود را برجسته کرد.
همه‌ی تلاش او در آفرینش بهترین داستان‌هایش حیات بخشیدن به نمادها، تمثیل‌ها، استعاره‌ها و نشانه‌های گم‌شده یا فراموش شده در فرهنگ کهن و ادبیات ایرانی است.
از آثار صوتی صادق هدایت که از سایت یا اپلیکیشن نوار قابل دریافت است؛ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کتاب صوتی بوف کور
- کتاب صوتی سه قطره خون
- کتاب صوتی زنی که مردش را گم کرد
- کتاب صوتی داش آکُل
- کتاب صوتی سگ ولگرد
3- ابراهیم گلستان
سید ابراهیم تقوی شیرازی، مشهور به ابراهیم گلستان (1301 تا کنون)، نویسنده معاصر ایرانی، فیلم‌نامه‌نویس و مترجم است.
سبک ویژه‌ی آثار مکتوب داستانی وی در سیر پیشرفتِ داستان معاصر فارسی قابل توجه دانسته شده‌است.
آثار مکتوب گلستان از سبکی خاص برخوردار است و بسیاری سبک نویسندگی او را تاثیرپذیرفته از داستان‌های کوتاه «ارنست همینگوی» می‌دانند؛ گرچه او تاثیرپذیری از هیچ نویسنده‌ای را نمی‌پذیرد.
گلستان از زمره‌ی نخستین نویسندگان معاصر ایرانی است که به زبان داستانی و استفاده از نثر آهنگین در قالب‌های داستانی نوین، اهمیت داد و به آن پرداخت. از این‌رو نقش او در سیر پیشرفت داستان معاصر فارسی درخور توجه است.
از آثار مهم ابراهیم گلستان می‌توان به آذر ماه آخر پاییز، خروس، شکار سایه، مد و مه و… اشاره کرد.
4- صادق چوبک
صادق چوبک (1377-1295)، نویسنده معاصر ایرانی در سبک واقع‌گرایی بود. او را به دلیل دقت‌نظر در جرئی‌نگری‌ها و درون‌بینی‌ها، رئالیست افراطی و طبیعت‌گرا خوانده‌اند.
در نامه‌های متعددی که چوبک در سال‌های قبل و بعد از انقلاب به دوستانش می‌نوشت، می‌توان علاقه‌ی افراطی او را به ایران و فرهنگش دید. او عاشق کتاب‌های کلاسیک فارسی مانند تاریخ بیهقی و کلیات سعدی بود.
صادق چوبک، نخستین مجموعه داستانش را با نام «خیمه شب بازی» در ۱۳۲۴ خورشیدی منتشر کرد. در این اثر و اثری دیگری با نام «چرا دریا طوفانی شد» (۱۳۲۸) بیشتر به توصیف مناظر می‌پردازد، ضمن اینکه شخصیت‌های داستان و روابط آن‌ها و روحیات آن‌ها نیز به تصویر کشیده می‌شود.
او در ۱۳۲۸ خورشیدی اثر دیگرش را هم که حاوی سه داستان و یک نمایشنامه بود با عنوان «انتری که لوطی‌اش مرده بود» به چاپ سپرد.
آثار دیگر وی که برایش شهرت فراوان به ارمغان آورد، رمان‌های «تنگسیر» (۱۳۴۲) و «سنگ صبور» (۱۳۴۵) است.
در «سنگ صبور» جریان سیال ذهنی روایت و بیان داستان از زبان افراد مختلف به کار گرفته شده‌است. این اثر بحث‌های زیادی را در محافل ادبی آن زمان برانگیخت.
او یک رئالیست تمام عیار بود که با منعکس کردن چرک‌ها و زخم‌های طبقه رها شده فرودست نه در جستجوی درمان آن‌ها بود و نه تلاش داشت، پیشوای فکری نسلی شود که تاب این همه زشتی را نداشت. به همین دلیل چهره کریه و ناخوشایندی که از انسان بی‌چیز، گرسنه و فاقد رویا ارایه می‌دهد، نه تنها مبنای آرمان‌گرایانه ندارد، بلکه نوعی رابطه دیالکتیکی است، میان جنبه‌های مختلف خشونت.
از آثار صوتی صادق چوبک که از سایت یا اپلیکیشن نوار قابل دریافت است؛ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
5- جلال آل احمد
جلال آل احمد (1348-1302)، روشنفکر، منتقد و از نویسندگان نام آشنا در ادبیات معاصر ایرانی اهل گیلان و همسر سیمین دانشور بود.
مجموعه داستان «دید و بازدید» نخستین اثر ادبی آل احمد محسوب می‌شود که در سال 1324 منتشر شد.
این مجموعه، ابتدا 10 داستان کوتاه بود که در چاپ هفتم آن دو داستان دیگر به آن افزوده شد. جلال در این مجموعه با نثری طنزآلود به انتقاد از مسائل اجتماعی پرداخت.
وی مجموعه داستان دیگری را با نام «از رنجی كه می‌بریم» در سال 1326 منتشر کرد. در این مجموعه 7 داستان کوتاه آمده بود و جلال در آن به شکست احزاب در اجتماع آن روز ایران، اشاراتی کرده بود.
سال 1331، سال انتشار مجموعه نه داستان کوتاه به نام «زن زیادی» است. جلال در این کتاب که حاوی یک مقدمه نیز هست، به تصویر شخصیت زنان قشرهای مختلف پرداخته است.
جلال در «سرگذشت کندوها» که نخستین داستان نسبتا بلند او بود، به قضیه نفت و شکست مبارزات سیاسی سال‌های 29 تا 31 پرداخت. او در این کتاب به سبک قصه‌های سنتی ایران، با «یکی بود یکی نبود» داستان خود را آغاز می‌کند.
از آثار صوتی جلال آل احمد که از سایت یا اپلیکیشن نوار قابل دریافت است؛ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
6- هوشنگ گلشیری
هوشنگ گلشیری (1379-1316)، نویسنده معاصر ایرانی اهل اصفهان بود. مورخان ادبی وی را از تاثیرگذارترین داستان‌نویسان معاصر زبان فارسی دانسته‌اند.
او با نگارش رمان کوتاه شازده احتجاب، در اواخر دهه چهل خورشیدی به شهرت فراوانی رسید. این کتاب را یکی از قوی‌ترین داستان‌های ایرانی خوانده‌اند.
مهمترین جنبه شخصیت ادبی گلشیری اما از اواسط ۱۳۶۲ ظهور کرد، او نشست‌های هفتگی داستان‌خوانی (معروف به جلسات پنجشنبه‌ها) را با شرکت نسل جوان‌تر داستان‌نویسان پایه‌گذاری کرد؛ که جلسات که تا اواخر 67 ادامه یافت.
سید ضیا موحّد استاد فلسفه و منطق و شاعر ایرانی:
«در زندگی گلشیری مثل‌اینکه هیچ‌چیز شخصی و خصوصی وجود نداشت. درِ خانه‌اش همیشه به روی ما باز بود و اگر کسی مدت کوتاهی با او رفت‌وآمد می‌کرد از همه‌چیز زندگی گذشته و حال او آگاهی می‌یافت. برای او آنچه مهم بود ادبیات بود. کسی که بیشترین آزار را به او رسانده بود همین‌که شعر، داستان یا مقاله‌‌ای خواندنی می‌نوشت زنگ کدورت را به آنی از قلب او پاک می‌کرد.»
از آثار مهم هوشنگ گلشیری می‌توان به آیینه‌های دردار، جن‌نامه، کریستین و کید، نیمه تاریک ماه و… اشاره کرد.
7- محمود دولت آبادی
محمود دولت آبادی (1319 تا کنون)، نویسنده معاصر اهل ایران است.
رمان ده جلدی کلیدر، مشهورترین اثر اوست. برخی از آثار دولت‌آبادی به چندین زبان غربی و شرقی ترجمه و منتشر شده است. داستانِ بیشترِ نوشته‌های دولت‌آبادی در روستاهای خراسان رخ می‌دهد و از رنج و مشقت روستاییان شرق ایران روایت می‌کند.
کلیدر یک رمان عظیم روستایی است و در ۱۰ جلد و بالغ بر سه هزار صفحه که او بیش از ۱۵ سال عمرش را صرف نگارش آن کرده‌است، حجیمترین رمان فارسی به شمار می‌رود.
رمانی با زبانی فخیم و حماسی و با بیش از شصت شخصیت که جملگی تمام و کمال پرداخته شده‌اند.
دولت‌آبادی نثری ساده، روان و توصیف‌گرایانه دارد. داستان‌هایش را با نگاهی جزئی‌گرایانه و دقیق می‌نویسد. تمام دغدغه‌ی او دغدغه‌ی مردم فقیر، قشر متوسط و رو به پایین جامعه و مشکلات اجتماعی نابه‌سامان است.
وی بر این اساس مهمترین وظیفه‌ی نویسنده و هنرمند را بازسازی تاریخ اجتماعی و فرهنگی ایران می‌داند. امری که قدرت‌های استکباری با استعمارگری‌هایشان مانع آن شده‌اند.
از آثار داستانی محمود دولت آبادی می‌توان به کارنامه‌ی سپنج، سلوک، آن مادیان سرخ یال، جای خالی سلوچ و… اشاره کرد.
شما می‌توانید کتاب صوتی آهوی بخت من گزل را با صدای محمود دولت آبادی از سایت یا اپلیکیشن نوار دریافت کنید.
8- عباس معروفی
عباس معروفی (1336 تا کنون)، ناشر و نویسنده معاصر ایرانی مقیم آلمان است.
از معروفی نخست در سال 59، مجموعه‌ی داستان روبه‌روی آفتاب منتشر شد. پس از آن تا مدت‌ها داستان‌ها و اشعار خود را در نشریات مختلف منتشر می‌کرد.
با انتشار رمان سمفونی مردگان در سال 1368 نام عباس معروفی بر سر زبان‌ها افتاد.
از سال 1366 به مدت سه سال در مناصب هنری مختلف، زمینه‌ی اجرای 500 کنسرت موسیقی را فراهم کرد. در دوره‌ای نیز مجله‌ی موسیقی آهنگ را منتشر ساخت.
سمفونی مردگان، شناخته‌شده‌ترین اثر عباس معروفی است. این اثر داستان یک خانواده تاجر اردبیلی را روایت می‌کند. رویدادهای کتاب همزمان با جنگ جهانی دوم و اوضاع به شدت آشفته کشور و مردم رخ می‌دهد.
از آثار صوتی عباس معروفی که از سایت یا اپلیکیشن نوار قابل دریافت است؛ می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
- کتاب صوتی سمفونی مردگان
- کتاب صوتی سال بلوا
- کتاب صوتی دلی‌بای و آهو
- کتاب صوتی ورگ
- کتاب صوتی آونگ خاطره‌های ما
- کتاب صوتی دریا روندگان جزیره آبی‌تر
9- رضا قاسمی
رضا قاسمی (1328 تا کنون)، کارگردان و نویسنده معاصر ایرانی اهل اصفهان است.
اولین اثر او نمایشنامه کسوف بود که در ۱۸ سالگی نوشت و دو سال بعد در دانشگاه تهران به روی صحنه برد.
او از سال ۱۳۴۹، همزمان با تحصیل در دانشکده‌ی هنرهای زیبا، به نمایشنامه‌نویسی و کارگردانی تئاتر پرداخت و آثاری چون کسوف، آمد و رفت، نامه‌هایی بدون تاریخ از من به خانواده‌ام و بالعکس، و چاه را به صحنه آورد.
نویسندگی و کارگردانی سه نمایشنامه اتاق تمشیت، ماهان کوشیار و معمای ماهیار معمار هم حاصل فعالیت او در دوره‌ی پس از انقلاب است.
رضا قاسمی در سال ۱۳۶۵ ترک وطن گفت و از آن زمان در فرانسه زندگی می‌کند.
اثر معروف او با نام همنوایی شبانه‌ی ارکستر چوب‌ها، در سال ۱۹۹۶ در آمریکا و در سال ۱۳۸۱ در ایران به چاپ رسید و جوایز مختلفی را برایش به ارمغان آورد.
10- جیران گاهان
جیران گاهان، نویسنده‌ی کتاب «زیر آفتاب خوش خیال عصر» از آن دست نویسندگان معاصر ایرانی است که فرزند خلف کلاس‌های داستان‌نویسی به شمار می‌رود. این را می‌شود در لابه‌لای گفت و گو که می‌کوشد، به تعاریف کلاسیک از عناصر داستان اشاره کند؛ دید.
اولین اثر این نویسنده از یک جهت قابل تامل است. او در کتابش به سوژه‌ای پرداخته که شاید در ادبیات داستانی ما خیلی کم نمونه‌اش دیده می‌شود.
کتاب صوتی زیر آفتاب خوش خیال عصر روایت دختری از خانوده‌ای کلیمی به شیوه غیرخطی و جریان سیال‌ذهن است که رابطه‌ی عاطفی او با جوانی غیریهودی به تصویر کشیده می‌شود.
نویسنده برای روایت این داستان از شیوه‌ی جریان سیال ذهن بهره گرفته است، اما این نوع روایت آنقدر پیچیدگی ندارد که خواننده‌ی معمولی را دچار آشفتگی کند و دنبال کردن سیر حوادث را برای او دشوار سازد.
شما می‌توانید کتاب صوتی زیر آفتاب خوش‌خیال عصر را از سایت یا اپلیکیشن نوار دریافت کنید.